ADAÇALI
Ankara-Afyon karayolu boyunca uzanan tepelerin daglarin en yalniz ve en görkemlisinin Adaçali oldugunu yoldan geçen herkes rahatlikla farkeder.Bu büyük ve yekare tas kütlesinin ayaklari üzerine çömelmis bir devi andirdigi ilk izlenim olarak zihinlerde canlanir.Ama bu dev,asla ürkütücü ve korkunç degildir.Munis ve sevimli adeta içinizden biri gibi gözükür.
Adaçali,kuzey tarafindan bakildiginda çiplaktir.Onun çiplakligi üzerindekileri soyunmus birisinin çiplakligina benzer.Ancak bu çiplaklik sizi rahatsiz etmez.
ADACALA BAKIS (FOTOGRAFLAR :Sükrü SAGLAM)
Adaçali’ya Emirdag yönünden baktiginizda kuzey tarafin aksine bir canlilik hemen sizin içinize dolmaya baslar.Eteklerinde gerçeklestirilen agaçlandirma çalismalari bir güzelligin tezahürü olarak karsinizdadir.Nisan ayinda badem agaçlarinin çiçege durdugu zamanlari mutlaka yasamalisiniz.O dev Adaçali sanki gelinlik giymiscesine senlenir.Insan kanatlanir,bambaska ruh halleri içinde manevi duygulara kapilir.Artik dudaklarinizda bir de Emirdag türküsü mirildanirsaniz bahari tamamen yasamaktasiniz.sizin en güzel bahariniz badem çicekleri,ilik bir hava ve Emirdag türküleri ile yogunlasan duygularinizdir.Badem çiceklerinin saginda ve solunda uzanan çam fidanlarinin koyu yesilligi bu muhtesem tabloyu daha da canli kilar.
Adaçali,Emirdaglilarin kültürel ve sosyal hayatinda her zaman yer edinmistir.Nice zamanlar Yorgun Dede efsaneleri anlatilmis .Adaçali’nin zirvesindeki ardiçlarin yillara nasil dayandigi,bir kara baltanin azabindan nasil kurtuldugu dilden dile dolasmistir
EMiRDAG EMIRDEDE TÜRBESi
Yorgun Dede’nin fetihten kalma bir yadigar oldugu söylenir.O,Emir daglarinin koruyucusu ve bekçisi Emir Dede’nin can yoldasidir.Yorgun Dede,Adaçali’nin zirvesine çikamadigi için yorgun kalmis ve orada vefat ederek,vefat ettigi yere gömülmüstür.Halk,yorgun Dede ile Emir Dede’nin kutsal günlerde toplarla,isiklarla haberlestiklerine inanirlar.
Adaçali’nin zirvesindeki ardiç agaçlarini yok olmaktan dallarina baglanan çaputlar kurtarmistir.Onlar birer dilek agacidir.Belki de o dileklerin tilsimi ve gizliliginden dolayi insanlar bunlara kiyamamistir.Dileklerin hikayesini dinlemek herhalde çok ilginç olurdu.Ama dogrusu,dileklerin sahsi olmasi sebebiyle gizli kalmasidir.
Adaçali zirvesinden ovaya ve daglara dogru bakildiginda Emirdag’in bütün köylerini tek tek sayabilirsiniz.Bir de bahar,yaz ve kis mevsiminde çikarsaniz,gözünüzün alabildigince gördügünüz renklerin sirrini kavramaya baslarsiniz.sari,yesil ve beyazin uzak ve yakin görünümü insani gerçekten etkiler.Ve sonra anlariz ki,Türkmen gönlü neden yüksek tepeleri ve neden yalçin daglari tercih etmektedir.Ulularin mezarini neden yükseklere yapmaktadir ,anlariz . Çünkü o ruh ve gönül,yüksekte durmakla hakim olma ve hükmetme suuruna ulasmistir.Türkmen ruhu yüce dag baslarinda bulutlarla arkadas olur.Gögün bosluguna açtigi kollari kanat olur da âlemi bir hosluk içinde temasa eder.
Baharin ilk habercileri kuzular .Yarimca’da « döl almaya » giden sürü sahiplerinin sevinçleri ile karsilanirdi.Bahar ,bereketin ve bollugun yaylaci Türkmenler arasindaki adidir. « Döl giderlerdi. Çocuklarin en büyük zevki çobanlardan kuzu olup olmadigini sormak ve heybelerini kontrol etmekti.Kuzulayan koytunlarin ilk sütüne Agiz,pisirildiginde peynirimsi bir biçime girer,üzerine toz seker dökülerek yenilirdi.
Adaçali ‘da otlayan hayvanlarin sütlerinde kekremsi bir tad olurdu.O tad hayvanlarin yedigi ve piren denilen ottan ileri gelirdi.Aksam üstleri hayvanlarini karsilamaya gelen çocuklar,Ofis önünü senlikli bir hale getirirdi.
Degisen ekonomik ve kültürel yapi,Adaçali’nin fonksiyonunu da yeniden sekillendirdi.Insanlar artik bu tepeye bir sevdali guibi bakabiliyormu ?Bilemiyorum .Adaçali’nin onu tanidiktan sonra baslayan dostlugu,sevgisi yillar boyunca sürecek ,Zira, « insan yasadigi yere benzer »düsturunca Adaçali biraz Emirdaglidir.Onlar birbirine çok benzer.Distan çiplak,içten zengin.Distan gururlu,içten mütevazi bir dost….Distan sade,içten muhtesem.
O’nu tanimaya çalisin,seveceginizden eminim.
Türkmen Destani Emirdag
AHMET URFALI
Yayina hazirlayan :Sükrü SAGLAM 07/02/2009
Ankara-Afyon karayolu boyunca uzanan tepelerin daglarin en yalniz ve en görkemlisinin Adaçali oldugunu yoldan geçen herkes rahatlikla farkeder.Bu büyük ve yekare tas kütlesinin ayaklari üzerine çömelmis bir devi andirdigi ilk izlenim olarak zihinlerde canlanir.Ama bu dev,asla ürkütücü ve korkunç degildir.Munis ve sevimli adeta içinizden biri gibi gözükür.
Adaçali,kuzey tarafindan bakildiginda çiplaktir.Onun çiplakligi üzerindekileri soyunmus birisinin çiplakligina benzer.Ancak bu çiplaklik sizi rahatsiz etmez.
ADACALA BAKIS (FOTOGRAFLAR :Sükrü SAGLAM)Adaçali’ya Emirdag yönünden baktiginizda kuzey tarafin aksine bir canlilik hemen sizin içinize dolmaya baslar.Eteklerinde gerçeklestirilen agaçlandirma çalismalari bir güzelligin tezahürü olarak karsinizdadir.Nisan ayinda badem agaçlarinin çiçege durdugu zamanlari mutlaka yasamalisiniz.O dev Adaçali sanki gelinlik giymiscesine senlenir.Insan kanatlanir,bambaska ruh halleri içinde manevi duygulara kapilir.Artik dudaklarinizda bir de Emirdag türküsü mirildanirsaniz bahari tamamen yasamaktasiniz.sizin en güzel bahariniz badem çicekleri,ilik bir hava ve Emirdag türküleri ile yogunlasan duygularinizdir.Badem çiceklerinin saginda ve solunda uzanan çam fidanlarinin koyu yesilligi bu muhtesem tabloyu daha da canli kilar.
Adaçali,Emirdaglilarin kültürel ve sosyal hayatinda her zaman yer edinmistir.Nice zamanlar Yorgun Dede efsaneleri anlatilmis .Adaçali’nin zirvesindeki ardiçlarin yillara nasil dayandigi,bir kara baltanin azabindan nasil kurtuldugu dilden dile dolasmistir
EMiRDAG EMIRDEDE TÜRBESiYorgun Dede’nin fetihten kalma bir yadigar oldugu söylenir.O,Emir daglarinin koruyucusu ve bekçisi Emir Dede’nin can yoldasidir.Yorgun Dede,Adaçali’nin zirvesine çikamadigi için yorgun kalmis ve orada vefat ederek,vefat ettigi yere gömülmüstür.Halk,yorgun Dede ile Emir Dede’nin kutsal günlerde toplarla,isiklarla haberlestiklerine inanirlar.
Adaçali’nin zirvesindeki ardiç agaçlarini yok olmaktan dallarina baglanan çaputlar kurtarmistir.Onlar birer dilek agacidir.Belki de o dileklerin tilsimi ve gizliliginden dolayi insanlar bunlara kiyamamistir.Dileklerin hikayesini dinlemek herhalde çok ilginç olurdu.Ama dogrusu,dileklerin sahsi olmasi sebebiyle gizli kalmasidir.
Adaçali zirvesinden ovaya ve daglara dogru bakildiginda Emirdag’in bütün köylerini tek tek sayabilirsiniz.Bir de bahar,yaz ve kis mevsiminde çikarsaniz,gözünüzün alabildigince gördügünüz renklerin sirrini kavramaya baslarsiniz.sari,yesil ve beyazin uzak ve yakin görünümü insani gerçekten etkiler.Ve sonra anlariz ki,Türkmen gönlü neden yüksek tepeleri ve neden yalçin daglari tercih etmektedir.Ulularin mezarini neden yükseklere yapmaktadir ,anlariz . Çünkü o ruh ve gönül,yüksekte durmakla hakim olma ve hükmetme suuruna ulasmistir.Türkmen ruhu yüce dag baslarinda bulutlarla arkadas olur.Gögün bosluguna açtigi kollari kanat olur da âlemi bir hosluk içinde temasa eder.
Baharin ilk habercileri kuzular .Yarimca’da « döl almaya » giden sürü sahiplerinin sevinçleri ile karsilanirdi.Bahar ,bereketin ve bollugun yaylaci Türkmenler arasindaki adidir. « Döl giderlerdi. Çocuklarin en büyük zevki çobanlardan kuzu olup olmadigini sormak ve heybelerini kontrol etmekti.Kuzulayan koytunlarin ilk sütüne Agiz,pisirildiginde peynirimsi bir biçime girer,üzerine toz seker dökülerek yenilirdi.
Adaçali ‘da otlayan hayvanlarin sütlerinde kekremsi bir tad olurdu.O tad hayvanlarin yedigi ve piren denilen ottan ileri gelirdi.Aksam üstleri hayvanlarini karsilamaya gelen çocuklar,Ofis önünü senlikli bir hale getirirdi.
Degisen ekonomik ve kültürel yapi,Adaçali’nin fonksiyonunu da yeniden sekillendirdi.Insanlar artik bu tepeye bir sevdali guibi bakabiliyormu ?Bilemiyorum .Adaçali’nin onu tanidiktan sonra baslayan dostlugu,sevgisi yillar boyunca sürecek ,Zira, « insan yasadigi yere benzer »düsturunca Adaçali biraz Emirdaglidir.Onlar birbirine çok benzer.Distan çiplak,içten zengin.Distan gururlu,içten mütevazi bir dost….Distan sade,içten muhtesem.
O’nu tanimaya çalisin,seveceginizden eminim.
Türkmen Destani Emirdag
AHMET URFALI
Yayina hazirlayan :Sükrü SAGLAM 07/02/2009
0 yorum:
Yorum Gönder