Emirdağ Kültür ve Folklor Portalı - Haberler: EMİRDAĞ YÖRESİNDE ESKİ YOZGAT IN TARİHÇESİ

Emirdağ Kültür ve Folklor Portalı - Haberler: EMİRDAĞ YÖRESİNDE ESKİ YOZGAT IN TARİHÇESİ
EMİRDAĞ YÖRESİNDE ESKİ YOZGAT IN TARİHÇESİ


Gömü Köyü’nün üç kilometre batısında bulunan ören diye bildiğimiz bir yer vardır. Burada vaktiyle adı Yozgat olan büyük bir şehir varmış. Gömü Köyü halkı, “yanık şehir” dedikleri bu yere çok önem verirlerdi. Her yıl orayı baharla birlikte koruma altına alırlar ve hıdrellez günü gelinceye kadar oraya hiçbir canlıyı sokmazlardı.
Gömü Köyü’nde hıdrellez kutlaması çok anlamlıydı. Bu ören dediğimiz yerde köyün yarısı kurban keser, pilavlar dökerdi ve hazırlanan yemekler gelen köy halkına ikram edilirdi. Ayrıca örende bulunan yatır, köy halkı için çok önemliydi. Kurak geçen yıllarda burada topluca yağmur duaları yapılırdı.
Atalarımızdan nesilden nesile aktarılarak bizlere kadar gelen bir Eski Yozgat hikayesidir bu. Rivayete göre, 1400-1500 yıllarında Han-Bayat yolu üzerinde arkası dağ, önü ova olan bu şehir, Eski Gömü’nün aşağısında (Aşağı Yortu) su kanalı bulunan, havası güzel, suyu bol olan bu yer, dağ bölgelerinde hayvancılık; ovasında ise çiftçilik ve meyvecilikle uğraşıldığı anlaşılan güzel bir yerleşim alanıymış. Hâlâ günümüzde bile o yerlerden bağ veya ağaç kütükleri çıkmaktadır. Bu alanda yer yer yanmış küllerin görülmesi, bir de oymalı taşların sıkça köylüler tarafından götürülüp avlu duvarlarına süs olarak örülmesi, buranın tarihiyle ilgili merakların canlı kalmasına yol açmaktadır.
Bu yanık şehrin büyük bir yerleşim yeri olduğu her halinden bellidir. Yine rivayete göre, Fatih Sultan Mehmet 1481’de vefat ettiğinde büyük oğlu olan 2. Bayezid Amasya Valisi iken İstanbul’a gelerek babasının tahtına oturur. Cem Sultan bu hadise üzerine küçük kardeş olmasına rağmen “tahta ben oturacağım” diyerek Konya Türkmenlerinden beş yüz süvariyle Bursa’ya hareket eder. Önce yukarıda adı geçen Yozgat şehrine gelir. Yozgat Türkmenleriyle anlaşıp yüz kadar süvariyi de oradan alan Cem Sultan’ın askerleri Bursa’ya hareket eder. Cem Sultan Bursa’da namına para bastırır, hutbeler okutturur ve kendisini padişah ilân eder. Bunu duyan 2. Bayezid İstanbul’dan kuvvetli bir ordu ile Bursa’ya hareket eder. Askerî gücü zayıf olan Cem Sultan bozguna uğrar, Konya’ya kaçmak zorunda kalır. Oradan Mısır’a, Mısır’dan Fransa’ya gider.
Ağabeyi olan Bayezid, Cem Sultan’ın geçim masrafını Türkiye’den göndermek suretiyle temin eder. Öte yandan Cem Sultan’ın hadisesi üzerine Yozgat şehri cezalandırılır. 2. Bayezid kendisine baş kaldıran Yozgat halkına ferman çıkartır, şehrin yakılıp, yıkılması, yok edilmesi için vazifeli memurlarını gönderir.
Vazifeli memurlar, şehrin ileri gelenlerini toplayıp durumu anlatırlar. Şehir boşaltılır, bu arada pahada ağır, yükte hafif neleri varsa toparlayıp bir an evvel oralardan ayrılıp yola koyulurlar ve Yozgat şehri ateşe verilir. Koca bir şehir yana yana kül olur. Hâlâ yer yer külleri görülmektedir.
Yozgat ahalisinin nereye gittiğine gelince, büyüklerimizden bize aktarıldığına göre, onların bir kısmı Ankara’da şimdiki adı Elmadağ olan ilçeye yerleşmişlerdir. Yakın tarihe kadar Elmadağ’ın adı “Asi Yozgat” diye geçiyordu. Buraya “Asi Yozgat” adı bu baş kaldırıştan dolayı verildiği söylenir. Diğer bir kısmının da Çapanoğlu Yozgat’ına gittiği rivayet edilmektedir. Özet olarak bu şehrin tarihçesi bu güne kadar böyle anlatılagelmiştir. Ancak yazılı bir belgesi yoktur. Gömü köyünün üst tarafında iki küçük yerleşim yerine de Yozgat derler, diğer adı Kıyıevi, belli ki Yozgat adı unutulmasın diye devam ettirilmiş.
Emirdağ civarındaki geçmişteki bu Yozgat başka bir Yozgat Şehri de olabilir net bilemiyoruz. Ancak o zamanda, buralarda fazlaca yerleşim yeri yokmuş. Şimdiki Bayat dediğimiz ilçe Selçuklular devrinde ileri karakol olarak o bölgeye yerleştirilmiş. O zamanlarda Afyonkarahisar ve Bolvadin İlçesi de yerleşim yeri olarak varmış. Umumiyetle ormanlık olan bu bölgeye Yörük ve Türkmen aşiretleri 1700’lerden sonra gelip yerleşmişler. Tarihin akışından anladığımıza göre şimdiki Yozgat’la Emirdağ’ın kan bağı, akrabalığı yok. Ancak her iki ırk da Anadolu’ya Türkmenistan’dan geldikleri için aralarında ezeli bir akrabalık olması kuvvetle muhtemel. Zira her iki aşiretin de örf ve adetleri birbirlerine çok benzemektedir. Aradan binlerce yıl geçmesine rağmen bozulmadan günümüze kadar gelen bazı benzerlikler hemen hemen birbirinin aynıdır. Bu benzerlikler en çok yemek çeşitlerinde, konuşma lehçesinde, adet ve geleneklerde gelin duvağı olan kuş tozağından palto olarak bildiğimiz sakoya kadar pek çok şey de kültür olarak kendisini göstermektedir. Bu durumda akrabalık bağı olsa da, olmasa da Yozgat ilimizle bir kültür bütünlüğü karşımıza çıkmaktadır.

Rabia BARIŞ ...

Share on Google Plus

About topakev

This is a short description in the author block about the author. You edit it by entering text in the "Biographical Info" field in the user admin panel.