EMİRDAĞ HAN ve HAMAMLARI
YOK OLAN SEHiR MiRASLARIMIZ
Sabahin ilk isiklari sehrin uzerine bir aydinlik vermeye basladiginda sehre gitmek için erkenden kalkan köylüler Ahirdan Atlari getirip ;arabaya kosmak için son hazirliklarini tamamlayip yola koyuldugunda yolda yalniz olmadiklarini biliyorlardi.Asagi köyler diye tabir ettigimiz,Yunaktan Baslayip Emirdag’a kadar uzanan sose yolda A.piribeyli,Esrefli,Yeniköy,Toklucak,Zont,Daydali,Veysel,Ciftlik,Pörnek,Hamzahacili,Pirikli,Ekizce,Suvermez,Dagilgan,Gelincik,Avdan,Bademli,Davulga,Incik Köylerinden gelmekte olan At arabalarinin çampara(zil)sesleriyle Atin nal seslerine uyumsaglayan tekerlerin tikirtilari Emirdag’a giris yaptiginda sehrinde canlanip uyanmasini sagliyorlardi.
Özgün Fotograf:ADNAN DURMAZO zamanlar daha sehir göç vermeye baslamamis, Anadolu bozkirinin bereketli zengin topraklarinda ki çaliskan insanlar sehre ulasimi At arabalari ile yeryer öküz arabalari ile,alisverisi az olanlar yada devlet dairesinde acil isi olanlar sadece merkeplerinin üzerine bir HEYBE atarak ;sadece merkep üzerinde Emirdag’a yolculuk yaparlardi.
Emirdag’a geldiklerinde konaklamak,Arabalarini ve hayvanlarini güvenli bir sekilde aksam üzeri dinlenmis ve hazir olarak bulmak istedikleri üzere Emirdag’da akrabalri var ise bunlarin yanina yoksa sehirdeki Hanlara belirli bir ücret karsiligi emanet ederlerdi.Ayrica Sehirden geçmekte olan yolcular,dinlenmek ve ihtiyaçlarini karsilamak üzere bu Hanlarda yatili olarak konaklarlardi.
Emirdag SALI PAZARINDA alis verisini bitiren Köylüler,Hanlara emanet ettigi Atlarini ve arabalarini pazardan aldiklari esyalar ile donatir, gün batarken,yazin günesten yanan tenlerinde günün keyifli yorgunlugunun tebessümü ile Atlarin yelelerine bir kamçi siklatip « deh hadi kizim köyümüze,evimize gidiyoruz »deyip ,sabahin ilk isiklari ile geldigi sehirden aksamin grupkizilligi ile ADACAL dan batmakta olan güneslede vedalasip arabadan çikan çampara sesi ile nal seslerine karisan tekerlek seslerinden olusan orkestranin çaldigi « Emirdaga vardim sabaha Karsi »Türküsüne kendiside yanik sesi ile eslik ederek köyünün yolunu tutuyordu.Taki gelecek haftaya kadar.
Emirdag’da Han sayisi bayagi fazla idi.Bu Hanlar ; Suvermez yolunda SEKERCiLER’in Han ,GARABAGLILAR’in Han,Eskisehir Yolunda SERIF’in Han ,EskiKasaplar Caddesinde(Konya Cad) KAZIM’in Han,Carsi meydaninda CERKEZ MEHMET’in Han,Ofis caddesinde GÜLBEYAZ’in Han,Yogurpazarinda KREDELI’nin Han dir.
KREDELININ HAN
Bu Hanlar içerisinde en ilginç olani KREDELI’nin handir.Burasi Emirdag’da Kurtulus savasindan önce yasayan Rumlara ait bir kilise imis,Savastan sonra mubadele yolu ile Emirdagdan ayrilinca burasi Hana dönüstürulmüstür.Han’a büyükce bir Cümle kapisindan girildiginde genis avlusu ile sizi ahsaptan yapilmis,iki katli bir bina sizi karsilardi .Yüksekce bir çan kulesi binaya bitisik olarak yapilmisti.Binanin bahçesi arnavut kaldirimlari ile dösenmis,avlunun sag ve sol taraflarinda hayvanlarin barinmasi için ahirlar ve samanlik mevcuttu.Hanin giris kapisinin sag tarafi kahvehane olarak düzenlenmisti ;bitisinde ise genisce bi roda bulunuyordu,bu odanin üç tarafi sedirlerle cevrilmisti .Yolcular ve Hana gelen müsteriler bu sedirlerde yatip dinlenirlerdi.Odanin ortasinda bir soba kis yaz dururdu.Süleyman Yüceer(KREDELI) bu hani yikilasiya kadar çalistirdi.Han çarpik sehirlesme kurbani olarak yikildi.
SEKERCILERIN HAN
Bu Han Konum itibari ile Suvermez yolunda, çayderesi kenarinda simdiki Hükümet binasinin arkasina düsmektedir.Simdiki ER-PA marketin yanindan bir giris kapisi vardi.Yapi itibari ile Han olarak yapilmistir.iki kanatli BORDA KAPI dedigimiz bir kapisi vardi.Hana buradan girildiginde genis avlusu ve Ahir ve samanliklari vardi.kapinin avluya açilan sag tarafinda çevredeki esnaflarin ve han sakinlerinin kullandigi Tuvalet vardi.Üç tarafi sedirlerle kaplanmis olan Handa30-40 adet ince pamuk tan yataklar mevcut idi.Odalarin iki kapisi vardi birisi caddeye birisi arka bahceye bakardi.Emirdag’in pazari SALI günü oldugu için pazarcilar ve çevre köylerden gelenler ile TIKLIM TIKLIM dolu olur,avlusu At arabalari ile dolu olurdu.Han odasinin bir Kösesinde çay ocagi vardi.Han avlusunun bir kösesinde HAYAT denilen üstü örtülü ancak kenarlari açik olan bir bölmede Merkepler baglanirdi.Emirdag’in en büyük Hani SEKERCILERIN HAN dir.Bu Hani ilk yaptiran Feratoglu dur.Eskiden Feratoglu’nun Han diye bilirdi ;Sonradan burasini sekerciler satin alip isletmeye basladigi için buraya SEKERCILERIN HAN denilmistir.
SERIFIN HAN
Eskisehir caddesi üzerinde bulunan Han’a bir At arabasi girebilecek sekildeki Borda kapidan girilirdi giris kapisinin sol tarafinda kahvehane bulunur du.Kerpiç ve ahsaptan yapilan iki katli bir bina idi .Genis avlusunda At arabalari durur,ahirlarda ise Hayvanlar barinirdi.Binanin dis çevresi beyaz kireç ile badana edilmis,üst katlari yatakhane olarak düzenlenmistir.Sonzamanlarda hanin sag ön tarafi Pastane olarak düzenlenmis ,arka taraflari ise Pastahanenin imalathanesi ve lokanta olarak hizmet vermeye baslamistir .Han daha sonra (1995)yikilmis yerine yeni bir bina insa edilmistir.
Günümüz sartlarinda bu Hanlarin tamami yikilmis yerlerine,beton binalar insa edilmistir.Tarihi ve Kültürel degerlerimiz korunmayarak hepsi teker teker yok olmuslar,yerlerine sevgisiz soguk betonlardan olusan binalar yapilmistir.Kültürel ve Tarihi degerlerimize sahip çikacak yeni nesiller yetistirebilmek dileklerimle.
EMİRDAĞ ESKI HAMAM
Eski Roma hamamlarinda oldugu gibi bir Apotyderium (soyunma kismi) Tepidarium (illiklik kismi) ve Camliderium (cehennemlik kismi) kisimlarindan olusmaktadir. Soyunma kismi düz dsam ile örtülürdür ve bu kisimda gerekli hazirliklarin yapilmasi için sonradan yapilmis bölmeler vardir. Iliklik kismina bir kapi ile deçilir. Bu kisimda üzeri küçük pencereli olan bir kubbe ile örtülüdür. Bu kisim kare planlidir. Karşiklikli iki tane halvet yikanilan yer almaktadir. Bu kisimda birde hela bulunmaktadir. Cehennemlik kismina da buradan bir kapi ile geçilir.
Arastirma/Yazi:SÜKRÜ SAGLAM
Kaynak kisi :Faki EDEER
1 yorum:
Şekerciler diye anılan ailenin Erşahin ailesi olduğunu ve zamanla bu hanın yerine erşahin-pazarlama kısaltması er-pa olarak bilenen firmanın kurulduğunu eklemek isterim.
Yorum Gönder